GORCE | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Strony moich kolegów: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tomek S. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rafał D. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Topografia | Kuba J. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gorce
mają długość ponad 40 km, szerokość 10-15 km i łączną powierzchnię 350
km². Na północy graniczą z Kotliną Rabczańską i (przez przełęcz
Przysłop) z Beskidem Wyspowym; na wschodzie z Beskidem Sądeckim, oddzielone
od niego doliną Dunajca; na południu z Kotliną Orawsko - Nowotarską i przez
przełęcz Snozkę z Pieninami; na zachodzie natomiast — przez Przełęcz
Sieniawską z Pasmem Orawsko-Podhalańskim. Grzbiet główny Gorców, o długości 44 km, biegnie równoleżnikowo od Rabskiej Góry przez Turbacz i Gorc po Wszywogórkę w Tylmanowej. Pięć ważniejszych grzbietów zbiega się gwiaździście w masywie Turbacza. Najdłuższym grzbietem bocznym (ok. 25 km) jest Pasmo Lubania, oddzielone od głównego grzbietu Przełęczą Knurowską (846 m). W Gorcach jest 11 ważniejszych dolin, z czego pod Turbacz podchodzi pięć. Najdłuższa jest Dolina Kamienicy (33 km), a najobszerniejsza — Dolina Ochotnicy (109 km²). Nazwa "Gorce" związana jest prawdopodobnie ze słowem "gorzeć" (palić się, płonąć) i pochodzi od sposobu uzyskiwania polan śródleśnych metodą żarową. Spotykana jest już w aktach z 1254 r. (item mons Gorcz nuncupatus), używał jej Jan Długosz w 1480 r. (in monten Gorcz). |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Najwyższe szczyty Gorców: | Moje strony: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Turbacz - 1310 m n.p.m. | Matematyka | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jaworzyna Kamienicka - 1288 m n.p.m. | Informatyka | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kiczora - 1282 m n.p.m. | Chemia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kudłoń - 1276 m n.p.m. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Czoło Turbacza - 1259 m n.p.m. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mostownica - 1251 m n.p.m. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gorc - 1228 m n.p.m. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lubań - 1211 m n.p.m. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wody | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gorce charakteryzują się bardzo dobrze rozwiniętą siecią wodną, na którą składają się liczne potoki, źródła, młaki i wysięki wodne. Stawy są nieliczne. Wszystkie potoki stanowią dorzecze dwóch rzek: Dunajca i Raby. Wzdłuż grzbietu Turbacz – Gorc Kamienicki przebiega dział wodny między zlewniami tych rzek. Największymi potokami, mającymi swoje obszary źródliskowe w Gorcach są Kamienica i Ochotnica. Występują także źródła z wodami mineralnymi, które eksploatowane są w Rabce-Zdroju i Szczawie. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Polany gorczańskie | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stanowią jeden z najbardziej charakterystycznych składników krajobrazu i przyrody Gorców. Są też największą ich turystyczną atrakcją. Rozciągają się z nich rozległe widoki na Tatry, Pieniny, Beskid Wyspowy i Sądecki. Wiosną pokrywają się łanami krokusów. Powstały w XIV w. w wyniku działalności przybyłych z Półwyspu Bałkańskiego Wołochów, którzy tutaj przynieśli swoją kulturę pasterską, później kontynuowaną przez mieszkańców tych terenów. Polany te, przez miejscową ludność nazywane halami, powstały w wyniku wypalania lasu, a następnie poszerzane były poprzez wyręby. Wypasanie i koszenie zapobiegało ich zarastaniu lasem. Najbardziej intensywny wypas trwał przed II wojną światową, Gorce po Tatrach były wtedy największym ośrodkiem pasterstwa. Jeszcze w wiele lat po II wojnie światowej stały na nich szałasy pasterskie i trwał intensywny wypas. Po zaprzestaniu wypasu zaczęły zarastać ze szkodą dla walorów widokowych oraz różnorodności biologicznej borówczyskami i malinami, a następnie lasem. Oglądać tu można naturalną sukcesję ekologiczną. Ostatnio Gorczański Park Narodowy dostrzegł konieczność zachowania tych polan. Na Hali Długiej ponownie wprowadzono kulturowy wypas owiec, niektóre inne polany (np. Jaworzyna Kamienicka) są wykaszane. Jednak los większości, szczególnie tych poza obszarem GPN wydaje się już być przesądzony. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Oglądać tu można naturalną sukcesję ekologiczną. Ostatnio Gorczański Park Narodowy dostrzegł konieczność zachowania tych polan. Na Hali Długiej ponownie wprowadzono kulturowy wypas owiec, niektóre inne polany (np. Jaworzyna Kamienicka) są wykaszane. Jednak los większości, szczególnie tych poza obszarem GPN wydaje się już być przesądzony. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Turystyka | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Początki turystyki w Gorcach sięgają początku XIX w. Opisywał je i badał Wincenty Pol i Bronisław Gustawicz, a Seweryn Goszczyński w swoim "Dzienniku podróży do Tatrów" opisał swoje wrażenia z pobytu w Gorcach. W Gorcach przebiegały akcje utworów pochodzącego z Poręby Wielkiej Władysława Orkana. Pisał on: Naprzeciw Tatr, między doliną nowotarską, a wężowatą kotliną Raby, wspięło się gniazdo dzikich Gorców. Od romantycznych Pienin rozdzielał je wartki kamienicki potok, a od spiskiej krainy odgraniczył je bystry Dunajec. Samotnie stoją nad wzgórzami. Kazimierz Sosnowski opublikował przewodnik, a Polskie Towarzystwo Tatrzańskie wytyczyło pierwsze szlaki i wybudowało pierwsze bazy noclegowe. Szczególnie popularne stały się Gorce po wybudowaniu schroniska z prawdziwego zdarzenia na Turbaczu. Stały się modne wśród studentów, którzy organizują tutaj rajdy studenckie, przychodzą na Turbacz wycieczki szkolne. Przyciągają też Gorce turystów indywidualnych wspaniałymi panorami widokowymi z gorczańskich polan, ciszą (ruch turystyczny jest tutaj umiarkowany) i dobrze zachowaną przyrodą. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Szlaki turystyczne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
14 szlaków turystyki pieszej o łącznej długości 63,3 km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
9 szlaków spacerowych o łącznej długości 38,7 km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
7 szlaków turystyki konnej o łącznej długości 62,9 km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
7 szlaków turystyki rowerowej o łącznej długości 55,4 km (jeden zamknięty do odwołania) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
8 ścieżek edukacyjnych o łącznej długości 41,6 km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Za wstęp na niektóre ścieżki spacerowe pobierane są opłaty. Ambitniejszych turystów ucieszą znajdujące się przy ważniejszych szlakach estetycznie wykonane i ciekawe merytorycznie tablice z opisem przyrody, historii tych miejsc i panoramami szczytów. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Schroniska turystyczne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bacówka PTTK na Maciejowej | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
schronisko PTTK na Turbaczu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
schronisko PTTK na Starych Wierchach | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
OBLICZNE CZASU SŁONECZNEGO W ARKUSZU 2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Godziny w innych miejscowościach w Arkuszu 3 |